آشنایی با نرم‌افزارهای مدیریت مراجع

در این وبینار، سیدمجید میرنظامی از میان طیف وسیع نرم‌افزارهای حوزهٔ مدیریت مراجع، چهار نرم‌افزار شناخته‌شده شامل اِندنوت، مِندِلی، زوتِرو و سیتاوی را معرفی می‌کند و امکانات هریک را به‌اجمال توضیح می‌دهد. سپس این نرم‌افزارها را با هم مقایسه می‌کند و قوت‌ها و ضعف‌های هریک را برمی‌شمارد و در نهایت، شرح می‌دهد که هرکدام از این نر‌م‌افزارها بیشتر به کار کدام گروه از پژوهشگران می‌آید.

سرفصل‌ها

• نرم‌افزار مدیریت مراجع چیست؟
• چرا بهتر است که پژوهشگران از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع استفاده کنند؟
• مهم‌ترین نرم‌افزارهای مدیریت مراجع کدام‌اند؟
• هریک از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع معرفی‌شده، چه امکاناتی را در اختیار کاربرانشان می‌گذارد؟
• هریک از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع معرفی‌شده چه نقاط قوت و ضعفی دارد؟
• نرم‌افزارهای مدیریت مراجع معرفی‌شده در قیاس با یکدیگر چه جایگاهی دارند؟
• هرکدام از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع بیشتر به کار چه گروهی از پژوهشگران می‌آید؟

این وبینار مناسب من هست؟ 

تمام پژوهشگران حوزۀ علوم انسانی و دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، که درصدد نوشتن پایان‌نامه هستند، می‌توانند بهرۀ فراوانی از این وبینار ببرند و با نرم‌افزارهای اصلی مدیریت مراجع آشنا شوند.

مدت وبینار چقدر است؟

۲ ساعت.

با ثبت‌نام در وبینار چه چیزهایی دریافت می‌کنم؟

• امکان حضور در وبینارِ زنده، در موعد مقرر، همراه با اطلاع‌رسانی و یادآوری‌های دقیق ایمیلی و پیامکی
• امکان دریافت فایل‌های ارائه و تکمیلی وبینار
• امکان دسترسی به ویدئوی وبینار

چطور در وبینار ثبت‌نام کنم؟

کافی است روی دکمۀ «ثبت‌نام در وبینار» کلیک کنید و پیش بروید.

چطور وارد وبینار شوم؟

در زمان مقرر، ابتدا به حساب کاربری‌تان در یادِمی وارد شوید و سپس از همین صفحه روی دکمۀ «ورود به وبینار» کلیک کنید و گزینهٔ «مهمان» را انتخاب کنید. همچنین صبح روز برگزاری هم ایمیل و هم پیامک حاوی لینک ورود برایتان ارسال می‌شود. هنگام شروع برگزاری نیز مجدداً پیامکی حاوی لینک ورود برایتان ارسال می‌شود.

معرفی مفصل

در گذشته‌ای نه‌چندان دور، پژوهشگران با قلم و کاغذ از روی متون علمی فیش برمی‌داشتند و مشخصات کتاب‌شناختی تک‌تک آن‌ها را در بالای فیش‌ها ضبط می‌کردند. می‌توان تصور کرد که هنگام نگارش علمی، با انبوهی از فیش‌ها و مشخصات کتاب‌شناختیِ هرکدام کلنجار می‌رفتند و در نهایت مجبور بودند کار طاقت‌فرسای تهیهٔ فهرست منابع را به همین شیوه به پایان برند. در این فرایند، اگر پژوهشگری تصمیم می‌گرفت اثرش را در جای دیگری منتشر کند که شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی‌اش متفاوت بود، مجبور می‌شد کل فهرست کتاب‌شناختی و ارجاع‌های درون‌متنی یا پانوشتی آن را بازنویسی کند. بعید نیست که در این فرایند خطاهایی نیز رخ می‌داد. هرچه باشد،‌ جزئیات شیوه‌نامه‌های ارجاع‌دهی به‌قدری مفصل است که از قلم افتادن علائم سجاوندی یا اختصارهای متعدد در فهرست کتاب‌شناسی دور از ذهن نیست.

با ورود کامپیوتر و اینترنت، موتورهای جست‌وجو و پایگاه‌های داده‌های علمی نیز توسعه یافتند. دوشادوش این تحول عظیم، روش‌های قدیمی یادداشت‌برداری علمی نیز کم‌کم جای خود را به روش‌هایی داده‌اند که هم سرعت بیشتری دارند و هم خطای کمتری. اگر موتورهای جست‌وجوی علمی آمده بودند تا مراجعه به کتابخانه و تهیهٔ نسخهٔ کاغذی آثار را منسوخ کنند، نرم‌افزارهای مدیریت مراجع (Reference management software) با هدف اخذ اطلاعات کتاب‌شناختی این پایگاه‌ها و استفاده از آن در فرایند ارجاع‌دهی توسعه یافتند.

پژوهشگرانی که از این نرم‌افزارها بهره می‌برند، دیگر نگران ضبط صحیح اطلاعات کتاب‌شناختی آثار متعدد نیستند. چون کافی است که به اینترنت دسترس داشته باشند و شابک (ISBN) یا شناسهٔ دی‌اُآیِ (DOI) یک مرجع را وارد نرم‌افزارشان کنند. بدین طریق، همهٔ اطلاعات لازم برای ارجاع‌دهی به‌صورت خودکار وارد محیط نرم‌افزار می‌شود. زمانی که نوبت به نگارش گزارش پژوهش می‌رسد،‌ این نرم‌افزارها با افزونه‌هایشان به کمک پژوهشگران می‌آیند تا ارجاع‌های درون‌متنی یا پانوشتی/پی‌نوشتی و نیز فهرست کتاب‌شناختی را براساس شیوه‌نامه‌های متعدد و به‌صورت خودکار در نرم‌افزارهایی چون مایکروسافت وُرد درج کنند.

توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای مدیریت مراجع به دستاورد فوق بسنده نکردند و رفته‌رفته امکان‌های دیگری را به نرم‌افزارهایشان افزوده‌اند. این نرم‌افزارها شیوه‌های مختلفی را برای سازمان‌دهی مراجع ابداع کرده‌اند. برخی از آن‌ها مزیت‌های شبکه‌های اجتماعی را به محیطشان افزوده‌اند. برخی دیگر، امکان به‌اشتراک گذاشتن فهرست اطلاعات کتاب‌شناختی را با اعضای گروه‌ها فراهم کرده‌اند و برخی، به امکانات مربوط به سازمان‌دهی مراجع اکتفا نکرده‌اند و بخشی از محیط نر‌م‌افزار را به سازمان‌دهی دانش مبتنی بر آن مراجع اختصاص داده‌اند. با توجه به تنوع این امکان‌ها، به نظر می‌رسد که هرکدام از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع برای دسته‌ای از پژوهشگران کارامدتر است.