هشت راهکار برای نوشتن خلاق
چگونه خلاقانه بنویسیم؟
هرکسی می‌تواند نویسنده باشد، اما همه نمی‌توانند خلاقانه بنویسند. فرقی نمی‌کند داستان کوتاه می‌نویسی، وبلاگ‌نویسی، محتوانویسی یا مثلاً جستارنویسی، احتمالاً یک نویسندۀ نابغه درون شماست که منتظر است کشفش کنی. در این مقاله قصد دارم رازهای نوشتن خلاق را برایت افشا کنم. با به کار بستن این شیوه‌ها، استفاده کردن از خلاقیت و کمی تمرین، از این به بعد می‌توانی متنی بنویسی که همه از خواندن آن لذت ببرند و با خودشان بگویند: «اوه! چطور می‌تونه این‌قدر جذاب بنویسه؟!» برای تمرین خلاق‌نویسی آماده‌ای؟
چرا باید خلاقانه بنویسیم؟
نویسندۀ حرفه‌ای باشی یا تازه‌کار، داستان بنویسی یا متن غیرداستانی، تقویت مهارت‌های خلاق‌نویسی کلید موفقیت شماست. قبول داری نویسنده‌ها می‌نویسند تا اندیشه‌ها و ایده‌ها و باورهای خود را با دیگران به اشتراک بگذارند؟ اگر پاسخت مثبت است، به شما می‌گویم که به کار بردن فنون خلاقیت در نویسندگی باعث می‌شود مخاطبان بیشتری آن را بخوانند و دربارۀ آن نظر دهند. در واقع، با نوشتن، اندیشه‌هایت را در معرض نقد قرار می‌دهی. این‌طور، سعی می‌کنی همۀ همتت را به کار بگیری تا مخاطبانت از خواندن نوشتۀ شما لذت بیشتری ببرند.
اغلب ما که به نوشتن علاقه‌مندیم، یک نویسندۀ درون داریم. نوشتن صرف‌نظر از سبک آن، به ما کمک می‌کند ایده‌های جدیدی را به اشتراک بگذاریم. به اشتراک گذاشتن ایده‌ها با مخاطبان، آن‌ها را در دنیای ذهنی ما سهیم می‌کند. هرقدر خلاقیت بیشتری در نوشته‌هایمان نمود پیدا کند، مخاطبان آن بیشتر خواهند شد. مخاطب بیشتر یعنی نظرات متفاوت‌تر که کمک می‌کند در کارمان بهتر عمل کنیم. بارها پس از منتشر کردن نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی، بازخوردها مرا شگفت‌زده کرده‌اند. از بین مخاطبانم، دوستان نویسنده‌ای پیدا کرده‌ام که می‌توانم ایده‌هایم را با آن‌ها مطرح کنم. حتی برخی نقدها باعث شده است شیوه‌های مناسب‌تری را به کار بگیرم و کیفیت کارم را افزایش بدهم.
هشت راهکار برای بهتر نوشتن
فکر می‌کنم متقاعد شده‌ای که، در جایگاه نویسنده، خلاق نوشتن وظیفۀ شماست! پس باید شیوه‌های آن را بیاموزی و تمرین کنی. نوشتن خلاق به زمان و تمرین و پشتکار بسیار نیاز دارد. هیچ راهکار دقیقی برای خلاق نوشتن وجود ندارد، اما این نکته‌ها کمک می‌کند که خلاق‌نویسی را آغاز کنی:
راهکار اول: بخوان، بخوان و باز هم بخوان!
نویسندگان مشهور نمونه‌هایی عالی از آثار خلاقانه را نوشته‌اند که خواندن آن‌ها برای هر نویسنده‌ای ضروری است. در سبک‌های مختلف، آثار نویسندگان بزرگ را بخوان تا با سبک نوشتن آن‌ها آشنا شوی. آثار زیادی هست که می‌توانی مطالعه کنی؛ آثار نویسندگانی مانند اسکات فیتزجرالد، جی دی سالینجر، ویرجینیا ولف، گابریل گارسیا مارکز، ارنست همینگوی، ولادیمیر نابوکوف، جیمز جویس، جورج اورول، عباس معروفی، بزرگ علوی، محمود دولت‌آبادی، نادر ابراهیمی و... .
راهکار دوم: ایده‌هایت را دست‌کم نگیر!
ایده‌های تصادفی را که به ذهنت خطور می‌کند، نادیده نگیر. یک دفترچه یادداشت داشته باش یا در برنامۀ نوت گوشی خودت همۀ ایده‌ها را یادداشت کن. حتی می‌توانی صدای خودت را ضبط کنی و در فرصتی مناسب، آن ایده را بنویسی. هر چند وقت یک بار به این ایده‌ها سری بزن و سعی کن دربارۀ آن‌ها بنویسی.
پیشنهاد می‌کنم این روش را هم امتحان کنی. یک تایمر پنج‌دقیقه‌ای تنظیم کن. کاغذ سفیدی را بردار و هر چیزی که به ذهنت می‌رسد بنویس. باورت نمی‌شود که در این زمان محدود چه ایده‌هایی به ذهنت می‌رسد. وقتی تایمر خاموش شد، کمی استراحت کن و سپس قبل از انتخاب یکی از ایده‌ها، هر ایده را جداگانه بخوان. بین آن ایده‌ها حتماً یکی را انتخاب می‌کنی و می‌نویسی.
راهکار سوم: مخاطبت را بشناس
برای چه کسی می‌نویسی؟ دوست داری چه کسانی نوشته‌ات را بخوانند؟ می‌توانی طوری بنویسی که مخاطب متوجه منظورت شود؟ مخاطبت را بشناس. کم پیش می‌آید نوشته‌ای پیدا شود که بتواند برای همه جذاب باشد. بنابراین شناخت مخاطبان به شما کمک می‌کند تا لحن و سبک نوشتن را به‌گونه‌ای انتخاب کنی که برای مخاطب هدفت جذاب باشد. یادت باشد ما می‌نویسیم تا نوشته‌مان خوانده شود. پس باید طوری بنویسیم که علاوه بر خودمان، مخاطب هم از خواندن آن لذت ببرد. یادت باشد: اگر می‌خواهیم نوشتۀ عزیزمان بارها خوانده شود، آن را مناسب و مطابق نیازهای مخاطبمان بنویسیم!
راهکار چهارم: بنویس و بنویس و باز هم بنویس!
مدام بنویس تا به‌مرور قلمت توانمندتر شود. این راهکار به‌ویژه برای نویسندگان مبتدی مهم است. با تمرین‌های نوشتن خلاق و نوشتن و تمرین مداوم، می‌توانی مهارت‌های نوشتاری‌ات را بهبود ببخشی.
آزادانه بنویس. از همۀ تکنیک‌هایی که به ذهنت خطور می‌کند استفاده کن. هیچ مهاری را مقابل تخیلت قرار نده. به او اعتماد کن و بگذار کارش را انجام دهد. بعداً فرصت داری، کارت را بهتر کنی، اما شاید دیگر آن ایده‌های ناب اولیه جلوی چشمت جرقه نزند!
راهکار پنجم: ساده بنویس
سعی نکن کسی باشی که نیستی. هیچ‌کس انتظار ندارد در اولین تلاشت متنی کاملاً بی‌نقص بنویسی! حتی بااستعدادترین نویسندگان با یافتن ایده، نوشتن طرح و اولین پاراگراف آغاز کرده‌اند. سخت‌ترین کار این است که شروع کنی. کمال‌گرایی را کنار بگذار و عمل‌گرا باش. وقتی پیش‌نویس آماده شد، کمال‌گرایی کمک می‌کند آن را بهتر کنی.
راهکار ششم: به مخاطبت تصویر نشان بده
- مرد به من خیره شد و من ترسیدم.
- مرد با چنان خصومتی به من خیره شد انگار هرلحظه امکان داشت خنجرهایی از چشمانش بیرون بزند و در قلب من فرو رود.
- مرد با چنان خصومتی به من خیره شد که سر جایم میخکوب شدم و داشتم جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کردم، انگار هرلحظه امکان داشت خنجرهایی از چشمانش بیرون بزند و در قلب من فرو رود.
به این سه جمله توجه کن. جملۀ اول به شما می‌گوید که شخصیت داستان ترسیده ولی ترسی به شما القا نشده است. جملۀ دوم سعی کرده با شرح حالت شخصیت داستان نشان دهد که بسیار ترسیده است. جملۀ سوم حالت ترس را شرح داده ولی توصیفات بیش از حدِ لازم است. نویسندۀ موفق کسی است که با تعداد مناسب کلمات، تصویر دقیقی را به خوانندۀ کتاب نشان دهد. به‌جای شرح دادن، به مخاطبت تصویر نشان بده.
راهکار هفتم: آزادنه بنویس، هوشمندانه بازنویسی کن
هنگام نوشتن، به پرندۀ خیالت اجازه بده بر فراز دنیای تخیل پرواز کند؛ اما وقتی نوشتن تمام شد، مانند منتقدی دقیق و سخت‌گیر، نوشته‌ات را بارها بازنویسی و ویرایش کن. حتی شاید لازم باشد از نو شروع کنی! این موضوع نباید شما را بترساند یا دل‌سرد کند. یادت باشد: «کار نیکو کردن از پر کردن است!» نوشتن شبیه آشپزی است. در مرحلۀ ویرایش، به دست‌پخت ادویه اضافه کن تا طعم پیدا کند و به ذائقۀ مخاطبت خوش بیاید.
در این مرحله سعی کن به واژه‌ها هم دقت کنی. از واژه‌های متنوع‌تر استفاده کن و تکرار واژه‌ها را کمتر کن. در مقاله‌ای دیگر دربارۀ اینکه چطور دایرۀ واژگانت را گسترش دهی صحبت می‌کنیم. تا آن موقع، می‌توانی از فرهنگ طیفی استفاده کنی.
راهکار هشتم: نوشته‌ات را با صدای بلند بخوان
اگر می‌خواهی مطمئن شوی که درست نوشته‌ای و حسی را که می‌خواهی به خواننده منتقل می‌شود، آن را با صدای بلند برای خودت بخوان. با این شیوه، ایرادات کار خودش را نشان می‌دهد. حتی توصیه می‌کنم صدایت را ضبط کن و سر فرصت دوباره گوش بده. شاید لازم باشد برخی جمله‌ها و لحنت را تغییر دهی.
حرف آخر
یادت باشد که یک‌روزه نمی‌توان خلاق‌نویس شد؛ باید مستمر بنویسی و ایده‌ها و شیوه‌ها را امتحان کنی. از امتحان کردن نترس، بعضی از بهترین آثار ادبی به‌طور تصادفی خلق شده‌اند! شاید حتی لازم باشد در کارگاه‌های نویسندگی خلاق یا تولید محتوای خلاق شرکت کنی.
برای تقویت قدرت خلاقیت کتاب‌هایی زیادی منتشر شده است. در این زمینه می‌توانی کتاب‌هایی نظیر خودباوری در خلاقیت، مثل یک هنرمند بدزد، منحنی خلاقیت و نبرد هنرمند را مطالعه کنی. برای یادگیری شیوه‌های نوشتن و روایتگری هم کتاب‌های بسیاری معرفی شده است. این کتاب‌ها می‌تواند مفید باشد: قصه‌ها از کجا می‌آیند، سواد روایت، پرنده به پرنده، نویسنده شدن و حرکت در مه. معرفی کتاب‌های دیگر با شما!
نظرت دربارۀ راهکارهایی که گفتم چیست؟ آن‌ها را امتحان کرده‌ای؟ شیوۀ دیگری برای نوشتن خلاقانه سراغ داری؟ اگر کتاب دیگری می‌شناسی که می‌تواند به نوشتن خلاق کمک کند، حتماً معرفی کن.
دیدگاه‌ها
برای ثبت دیدگاه لطفاً وارد حساب کاربری‌تان شوید.
موضوع: نگارش و ویرایش
بازدید: 3949
نویسنده
