از واژه‌بازی تا واژه‌سازی

واژه‌ها لباس متن‌اند، یعنی سَرووَضع نوشته را تعیین می‌کنند. این واژه‌ها هستند که باعث می‌شوند همان اولِ کار، متنْ خوش‌تیپ به چشم بیاید و توی دل‌ خواننده جا باز کند یا بدقیافه به نظر برسد و از چشم مخاطب بیفتد؛ برای همین هم گسترش دایرۀ لغات اولین چیزی است که نویسنده باید به آن دست یابد.

اما نویسنده چطور می‌تواند لغاتش را افزایش دهد و متنوع کند؟ لابد یک فرهنگ‌لغت دستش بگیرد و لغاتش را از الف تا ی حفظ کند! نه، معلوم است که نه. این ایده مزخرف است. آن کار مثل این است که راننده‌ای برود همۀ مسیرهای ایران را وجب‌به‌وجب یاد بگیرد، با این توجیه که ممکن است یک روز گذارش به آن‌جا بیفتد!

آدم عاقل مسیرهای موردنظرش را نشان می‌کند و آن‌قدر از آن راه‌ها می‌رود و می‌آید تا همۀ خم‌وچم آن جاده دستش بیاید؛ البته هر بار هم که وارد آن مسیر می‌شود، به میان‌بُرها و فرعی‌های همان جاده‌ها دقت می‌کند تا اگر مسیر بهتری هست، در سفر بعدی از همان استفاده کند.

اما برای همۀ این کارها دو چیز لازم است: اولی جسارت خطا کردن، دومی سیستماتیک عمل کردن.

در وبینار «از واژه‌بازی تا واژه‌سازی» معین پایدار می‌گوید که چطور به ترس از واژه‌سازی غلبه کنید و درعین‌حال چطور دایرۀ لغات خود را به‌طور سیستماتیک و نامحدود گسترش دهید.

معین پایدار کارشناسیِ زبان‌شناسی را در دانشگاهِ شیراز و کارشناسی ارشدِ زبان‌شناسی را در «پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی» وابسته به فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در گرایشِ «واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی» گذرانده است. او در زمینه‌های گوناگون از قبیل واژه‌شناسی و واژه‌سازی و ویرایش متن و محتواگری و تبلیغ‌نویسی تجربه‌های پرشماری داشته، از جمله نوشتنِ یادداشت و جُستار و برگزاری کارگاه و... .

 

سرفصل‌های وبینار

·         چرا گسترش دایرۀ لغات برای اهل‌قلم مهم و ضروری است؟

·         چرا گشت‌وگذار در کتاب‌ها و فرهنگ‌لغت‌ها برای گسترش دایرۀ لغات کافی نیست؟

·         چطور می‌شود با شیوه‌ای سیستماتیک و زبان‌شناسانه واژه‌ها را شناخت؟

·         خلاقیت از کجا و چطور به وجود می‌آید؟

·         فرایند واژه‌سازی خلاقانه چطور است؟

·         در انتخاب نام و شعار سازمان و برند کدام نکات زبانی و غیرزبانی را باید در نظر گرفت؟

این وبینار به درد چه افرادی می‌خورد؟

محتوای وبینار طوری طراحی شده است که به کار همه بیاید، از اصحاب فرهنگ مثل نویسنده و مترجم و ویراستار و شاعر بگیر تا اهالی کسب‌وکار مثل تبلیغ‌نویس و محتواگر و سخنران و فروشنده.

در این وبینار چه می‌گذرد؟

معین پایدار در این وبینار اول از اصول واژه‌شناسی شروع می‌کند، یعنی برایتان توضیح می‌دهد که چطور واژه‌ها را بشناسید و چه‌جور عین یک شکارچی حرفه‌ای، تک‌تک واژه‌های موردنظرتان را از لابه‌لای کتاب‌ها و فرهنگ‌ها بیرون بکشید و سر بزن‌گاه از هر کدامشان نهایت استفاده را ببرید.

بعدش سراغ اسلوب واژه‌سازی می‌رود و افشا می‌کند که خودش چطور واژه‌های موردنظرش را می‌سازد و چطور تیغ واژه‌تراش ذهنش را همیشه تند و تیز نگه می‌دارد تا بتواند به‌محض نیاز، عین نینجاها واژه‌های تیز و برّایی بسازد و ‌با همان‌ها یک متن هوش‌ربا بنویسد و اصطلاحاً مخ خواننده را بزند.

آخر کار هم اول، دربارۀ خلاقیت یک بحث جنجالی راه می‌اندازد و بعد، از دل همین بحث مهیج چند نکته را دربارۀ انتخاب نام یا شعار سازمانیِ مناسب تقدیم می‌کند. 

مدت وبینار چقدر است؟

۲ ساعت.

چطور در وبینار ثبت‌نام کنم؟

کافی است روی دکمۀ «ثبت‌نام در وبینار» کلیک کنید و پیش بروید.

جلسه‌ها

شنبه، 27 فروردین 1401 27 فروردین 1401

سؤال‌های پرتکرار

خیر، نیاز به نصب هیچ نرم‌افزاری نیست. کافی است در زمان مقرر وارد همین صفحه شوی و روی دکمۀ ورود به وبینار کلیک کنی.
با هر دو می‌توانی. ولی برای اینکه جزئیات را بهتر ببینی، بهتر است از کامپیوتر دسکتاپ استفاده کنی.
بله، ویدئوی وبینار، از ۷۲ ساعت بعد از برگزاری، در همین صفحه در دسترس کسانی که در وبینار ثبت‌نام کرده‌اند قرار می‌گیرد.

نظرها دربارۀ این وبینار

برای ثبت نظر لطفاً وارد حساب کاربری‌تان شوید.

درودها.
تبریک به آقای پایدار. بالاخره این نشست را دیدم. این نشست برایم دریچۀ جدیدی گشود که تا مدت‌ها آن را کم‌اهمیت می‌شمردم. مطالب از نظر منطقی به‌هم‌پیوسته بود. نشست‌ مشارکتی بود و دوستان فعال بودند و نظر می‌دادند. چند سؤال: 1. بهتر بود بیان می‌کردید و مختصری در ابتدای بحث‌هایتان توضیح می‌دادید که مباحثی را از واژه‌بازی تا واژه‌سازی ازمنظر زبان‌شناسی مطرح می‌کنید تا پیش‌زمینه‌ای در این خصوص داشته باشیم. 2. در ترجمه به‌خصوص ترجمۀ کتاب‌های تخصصی، نمی‌توان برای یک واژه، واژه‌سازی کرد؛ یعنی معنایی برای آن واژه در زبان مقصد نمی‌توان درنظر گرفت یا در زبان مقصد همچین کلمه‌ای برای آن واژه نیست؛ ازاین‌رو باید همان کلمۀ اصلی، البته نه‌تنها در سطح واژگانی بلکه در سطح نحوی از زبان مبدا وارد زبان مقصد کرد. در این‌طور مواقع که باید همان معنای اصلی را وارد زبان کرد. این موضوع با فرایند واژه‌سازی مغایر نیست.

ادامۀ نظر قبلی 3. فرایند واژه‌سازی را در داستان‌های کودک و نوجوان هم بر همین الگویی که تعریف کردید، می‌سازند؟ 4. به‌نظرم استفاده آگاهانه از زبان و گسترش دایرۀ لغات به عوامل فرهنگی، محیطی و اجتماعی وابسته است؛ یعنی فرض کنید فرزندی با سطح تحصیلات بالا و جایگاه عالی از واژه‌های متنوع‌تری استفاده می‌کند تا فردی سطح تحصیلاتش نامرتبط باشد و در اجتماع مقام چندانی نداشته باشد. 5. واقعاً به چه روش آسان‌فهمی برای باب‌های عربی دست یافته‌اید. همیشه عربی از سخت‌ترین مباحث دوران کارشناسی‌ام بود، الان کاربرد هرباب را فهمیدم. 6. از کجا متوجه می‌شویم که کدام وند معنای مثبت و کدام وندها معنای منفی دارند؟ مثلاً وند «گیر» در واژۀ «چشمگیر» را منفی‌ساز می‌دانند. می‌گویند تاحدممکن در جمله با معنای مثبت به کار نبرید. خب اگر کلمۀ دیگری را به‌جای این کلمه بنشانیم، مفهوم آن کلمه را به‌درستی درک نمی‌کنیم. 7. نکات آموزنده‌ای دربارۀ تولیدمحتوا بیان کردید، البته در این حوزه فعالیت نکرده‌ام. 8. این زبان طنزآمیز واقعاً روشی است که در ذهن‌های ما آدم‌ها باقی می‌ماند تا مباحث جدی. 9. جای تمرین‌های بیشتر در این نشست خالی بود. برایتان موفقیت‌های روزافزون آرزومندم. امیدوارم مباحث متنوع‌تری دربارۀ واژه‌سازی برگزار کنید. سپاس از آقای کاظمی به‌خاطر مباحث سودمند. همچنین از آقای پایدار به‌خاطر تلسط‌یافتن بر مباحث که مرا مشتاق کرد و دریچه‌ای جدید از علم را دربرابرم گشود.

سلام خانم نوروزی عزیز.
هر دو کامنتتان را با دقت خواندم.
فردا به‌تفصیل و به‌تفکیک جواب می‌دهم.
بابت کامنت دقیق و محبت‌بارتان بسیار متشکرم.

سلام.
چرا نظرم در این بخش ثبت نشد.

یادِمی 19-12-1401
ظاهراً مشکل برطرف شده و توانسته‌اید نظرتان را ثبت کنید.
درست است؟

بله. سپاسگزارم.
مثل اینکه چون نظرم طولانی شده بود، مدت زمان طولانی‌تری می‌خواست تا نظرم را ثبت کند. به همین دلیل آن را به دو قسمت تبدیل کردم.

سلام، ممنونم از آقای پایدار برای کلاس ارزشمندی که برگزار کردند و متعهدانه در تمام زمان کلاس، پاسخگو بودند. این کلاس می‌تواند شروع مبارکی باشد برای ورود به گسترهٔ وسیع واژگان. جای خالی این آموزش‌ها را حس کردم 🌼🌿

سلام. برنامۀ مفیدی بود. اگر ممکنه به بحث نام‌گذاری و نام‌های تجاری هم بپردازید. ممنون.

موضوع: نگارش و ویرایش

قیمت: رایگان

شرکت‌کنندگان: 251 نفر

وضعیت: برگزارشده

لطفاً ابتدا وارد حساب کاربری‌‌ات شو

دسترسی به جلسه‌ها

1. از واژه‌بازی تا واژه‌سازی ویدئو فایل

شنبه، 27 فروردین 1401 27 فروردین 1401