اهمیت سلامت کار چیست؟
اگر فریلنسر هستید، احتمالاً استقلال کاری، آزادی زمان و انتخاب پروژه‌ها از مزایای مهم شغل شما به شمار می‌رود.
اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که سبک کاری‌تان چقدر با سلامت جسمی و روانی شما سازگاری دارد؟
آیا محیطی که در آن کار می‌کنید ایمن، آرام و پایدار است؟
همهٔ ما می‌خواهیم کاری داشته باشیم که هم رضایت‌بخش باشد و هم ایمن. اما کار کردن طولانی‌مدت پشت لپ‌تاپ، نبود برنامۀ مشخص برای استراحت، انزوای کاری و نداشتن تعادل بین کار و زندگی، گاهی بدون اینکه متوجه شویم سلامت ما را تهدید می‌کند.
در این مقاله، قصد دارم موضوع «سلامت کار» را از دید فریلنسری و مشاغل مستقل بررسی کنم. اینکه:
سلامت حرفه‌ای برای ما چه مفهومی دارد؟
چرا باید برای حفظ آن برنامه داشته باشیم؟
فناوری چگونه می‌تواند به ما کمک کند؟
و چطور می‌توانیم، حتی در نبود کارفرما، از سلامت خود محافظت کنیم؟
سلامت کار در کارهای مستقل
در هر نوع فعالیت حرفه‌ای، حتی وقتی تنها کار می‌کنیم، موضوع سلامت عاملی کلیدی در پایداری شغلی است.
برای فریلنسرها که اغلب تیم یا مدیر مستقیمی ندارند، توجه به سلامت جسمی و روانی فقط انتخاب نیست، ضرورتی واجب است.
فرسودگی شغلی، دردهای اسکلتی‌عضلانی و اضطرابِ نداشتن ثبات درآمدی، خطراتی هستند که اگر به آن‌ها توجهی نداشته باشیم، می‌توانند ما را از مسیر کاری دور کنند.
امروزه با رشد سبک زندگی فریلنسری، داشتن محیط کاری امن، حتی در خانه، جزو نیازهای اساسی ما شده است.
به همین دلیل، مفهوم «بهداشت حرفه‌ای» از محیط کاری سازمان‌ها و شرکت‌ها به محیط کاری افراد مستقل گسترش یافته است.
بهداشت حرفه‌ای یعنی شناخت خطرات احتمالی، ایجاد فضای کار مناسب و مراقبت مستمر از خود در برابر فشارهای روزانهٔ شغلی.
سلامت حرفه‌ای برای فریلنسرها به چه معناست؟
تا چند دههٔ پیش، سلامت شغلی بیشتر برای محیط‌های صنعتی و فیزیکی مطرح بود؛ مثل کارخانه‌ها و مشاغلی که با تجهیزات سنگین سروکار داشتند.اما امروز، با رشد کارهای تخصصی و دیجیتالی، مفهوم سلامت کار متحول شده است؛ به‌ویژه برای ما فریلنسرها.
ما شاید در معرض ماشین‌آلات صنعتی نباشیم، اما با چالش‌های مدرن‌تری مواجهیم: ساعات کاری نامنظم، نشستن‌های طولانی‌مدت، اضطراب مالی، نداشتن تعامل اجتماعی و تعادل بین کار و زندگی.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) سلامت شغلی را مجموعهٔ اقداماتی می‌داند که به پیشگیری از خطرات کاری و حفظ سلامت جسمی و روانی افراد کمک می‌کند. برای ما فریلنسرها، این می‌تواند شامل مراقبت از بدن در برابر آسیب‌های نشستن مداوم، حفظ تمرکز ذهنی، پیشگیری از استرس‌های شغلی و ایجاد عادت‌های سالم در محل کار باشد.
سلامت حرفه‌ای یعنی:
- توجه هم‌زمان به سلامت روان و جسم؛
- استفاده از ابزارهای ارگونومیک مناسب؛
- حفظ تعادل بین کار و استراحت؛
- ایجاد روتین‌های روزانه که از ما در برابر فرسودگی محافظت می‌کنند.
چرا سلامت کار برای فریلنسرها مهم است؟
وقتی فریلنسر هستیم، هیچ واحد منابع انسانی یا مدیری بالای سر ما نیست که پیگیر وضعیت سلامتی ما باشد. این یعنی مسئولیت مراقبت از خود، کاملاً بر عهدۀ ماست.
بی‌توجهی به سلامت کاری در سبک زندگی فریلنسری، می‌تواند پیامدهایی جدی به همراه داشته باشد: از دردهای جسمی ناشی از وضعیت کاری نامناسب گرفته تا استرس مداوم، انزوا و حتی فرسودگی شغلی.
در حالی که سازمان ملل متحد دسترسی به خدمات بهداشت حرفه‌ای را یک حق اساسی می‌داند، طبق آمار سازمان جهانی کار (ILO)، سالانه بیش از ۳۷۰ میلیون نفر به‌دلیل نبود ایمنی و بی‌توجهی به سلامت کار آسیب می‌بینند.
برای ما فریلنسرها، اهمیت این موضوع دوچندان است؛ چون اگر دچار آسیب شویم، علاوه بر درآمد، پایداری شغلی‌مان به خطر می‌افتد.
آیا داشتن برنامۀ سلامت کار برای فریلنسرها ضروری است؟
قطعاً بله. اگر فریلنسر کار می‌کنید، بدون داشتن برنامۀ مشخص برای سلامت کاری، خیلی راحت ممکن است دچار فرسودگی یا بی‌نظمی شوید.
زندگی کاری مستقل یعنی مسئولیت تمام‌وقت برای زمان، انرژی و تمرکز شما. برای همین، داشتن یک برنامۀ شخصی برای حفظ تعادل جسمی و ذهنی، حیاتی است.
بر اساس منشور اوتاوا (۱۹۸۶)، دستیابی به سلامت کامل در گرو آن است که فرد بتواند نیازهایش را بشناسد، آن‌ها را مدیریت کند و با شرایط کاری خود سازگار شود یا محیط کاری‌اش را مطابق با سلامت خود طراحی کند.
در این باره، هیچ برنامۀ واحدی برای فریلنسرها وجود ندارد؛ اما می‌توان با شناخت سبک زندگی، میزان کار، شرایط روحی و توان جسمی، برنامۀ اختصاصی برای خود نوشت.
هر برنامۀ مؤثر برای سلامت کار فریلنسری، شامل سه بخش است:
- یادگیری و شناخت سبک زندگی سالم
- پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کار طولانی یا پرتنش
- ایجاد سازوکارهایی برای حفظ سلامت در بلندمدت (مثل زمان‌بندی هوشمندانه، خواب کافی، یا توقف به‌موقع کار)
چگونه سلامت کار خود را در فریلنسری ارزیابی کنیم؟
وقتی فریلنسر هستید، هیچ سازمان یا نهادی وظیفۀ ارزیابی وضعیت سلامت شغلی شما را بر عهده ندارد.
به همین دلیل، بهتر است خودتان مسئولیت این موضوع را به‌صورت آگاهانه بر عهده بگیرید.
ارزیابی سلامت کار برای فریلنسرها یعنی بررسی دوره‌ای چند مؤلفۀ کلیدی:
- آیا ساعات کاری‌ام منظم و متناسب با توانم هست؟
- آیا در طول روز به‌اندازۀ کافی استراحت می‌کنم؟
- آیا دچار دردهای مزمن در ناحیۀ کمر، گردن یا چشم شده‌ام؟
- آیا احساس فرسودگی یا اضطراب مداوم دارم؟
- آیا می‌توانم بین کار و زندگی شخصی مرز قائل شوم؟
پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت سلامت شغلی شما باشد.
در کنار این‌ها، پیشنهاد می‌شود فریلنسرها حداقل سالی یک بار برای معاینۀ جسمی و روانی اقدام کنند.
داشتن یک دفترچه یا اپلیکیشن ساده برای پیگیری وضعیت انرژی، خواب، تمرکز و خلق‌وخو نیز می‌تواند به شما کمک کند تا سلامتتان را بهتر مدیریت کنید.
وظیفۀ شما در حفظ سلامت شغلی وقتی خودتان رئیس خودتان هستید
همان‌طور که گفتم در سبک کاری فریلنسری، هیچ کارفرمایی وجود ندارد که برایش زمان استراحت مشخص کند، نحوۀ نشستن صحیح را آموزش دهد یا او را به پیاده‌روی تشویق کند.
این وظایف همچنان وجود دارند؛ فقط شما باید آن‌ها را برای خودتان اجرا کنید.
اگر می‌خواهید سلامت کاری‌تان را حفظ کنید، باید مثل مدیران آگاه با خودتان رفتار کنید:
- زمان‌های استراحت را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید.
- محیط کاری‌تان را با نور طبیعی، تهویۀ مناسب و ابزارهای ارگونومیک تجهیز کنید.
- آگاهانه بین نشستن، ایستادن و تحرک تعادل ایجاد کنید.
- و اگر در خانه کار می‌کنید، هوای تازه و تعامل اجتماعی را فراموش نکنید.
سلامت کار، نیازمند مدیریت درونی است؛ از جانب خودتان برای خودتان.
آیا فناوری می‌تواند به سلامت فریلنسرها کمک کند؟
فناوری یکی از بهترین ابزارهایی است که فریلنسرها می‌توانند برای حفظ سلامت کاری از آن استفاده کنند.
اپلیکیشنهای مدیریت زمان، ردیاب‌های خواب و فعالیت، ابزارهای مدیتیشن و حتی برنامه‌های یادآوری استراحت، همگی می‌توانند در پیشگیری از فرسودگی و بی‌نظمی مؤثر باشند.
بسیاری از فریلنسرها با استفاده از اپلیکیشنهای ساده مثل تقویم گوگل، برنامه‌های پومودورو یا نرم‌افزارهای پایش سلامت روان، می‌توانند وضعیت جسمی و ذهنی خود را مدیریت کنند.
همچنین، با گسترش خدمات آنلاین و از راه دور پزشکی، مشاورهٔ روان‌شناسی، حتی فیزیوتراپی و کوچینگ شغلی، در خانه به همۀ این خدمات دسترسی داشته باشید.
در نهایت، فناوری کمک می‌کند تا ما بتوانیم شغلی را انتخاب کنیم که با شرایط جسمی و ذهنی‌مان سازگار باشد و این یعنی آزادی انتخاب همراه با آگاهی و مراقبت.
جمع‌بندی
سلامت شغلی موضوعی نیست که فقط مختص کارمندان یا محیط‌های صنعتی باشد. برای ما فریلنسرها، که مسئول کل چرخهٔ کاری خودمان هستیم، سلامت کار به معنی مراقبت آگاهانه و روزمره از جسم، ذهن و انرژی ماست.
استرس‌های پنهان، نشستن طولانی، نداشتن تعادل بین کار و زندگی و بی‌برنامگی، همه می‌توانند در بلندمدت اثرات مخربی داشته باشند.
مهم نیست در خانه کار می‌کنید یا در کافه، تنها هستید یا در تیم، مبتدی هستید یا حرفه‌ای؛ اگر سلامت خود را در اولویت نگذارید، شغلتان هم پایدار نخواهد ماند.
بنابراین، سبک کاری خود را بشناسید؛ خطراتش را بررسی کنید؛ برای کاهش فشارهای جسمی و روانی برنامه‌ریزی کنید و هیچ‌وقت کاری را که به شما حس ناامنی می‌دهد، ادامه ندهید.
یادتان باشد در مسیر فریلنسری، اولین نفر که باید از شما مراقبت کند خودتان هستید.
منابع
دیدگاه‌ها
برای نوشتن دیدگاه لطفاً وارد حساب کاربری‌ات شو.
موضوع: توسعهٔ فردی
بازدید: 102
نویسنده
